Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Бгн Тыва ндезин культура твнге Ю.Ш. Кнзегеш аттыг Тываны ном ндрер чери тургустунганындан бээр 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген.

Тываны Баштыы Владислав Ховалыгны мурнундан ТР-ни Чазак Даргазыны оралакчызыны хлээлгезин кседип турар Айдыс Сынаа чыылганнарга байыр чедирип, шылгарааннарга крне шаналдарын тывыскан.

Ном ндрер черни директору Инна Принцева тыва ном ндрер чер 95 чыл дургузунда трээн болгаш орус дылдарда 20 сая ажыг кезектиг барык дрт му хире номну чырыкче ндргенин чугаалаан.

1930 чылды июнь айда Тываны аратты революстуг намыны Тп Комитедини «Чаа крне бижиин доктаадып боттандырар айтырыг дугайында» база «ТАР-ны Эртем Комитедин тургузар айтырыг дугайында» деп доктаалдары нген. Оларны биргизинде айытканы болза: «…7. Эргежок чугула редилге болгаш массалыг чогаалдарны езинде ндрери-биле, ном ндрер килдисти тургузар».

Тозан беш чыл оюн демдеглеп турар ном ндрер черни ндргени Бичен Ондарны «Тываны черлер аттарыны географтыг словары» база Иргит Самбуну «Тыва улусчу оюннар» деп номнары Россияны ном ндркчлерини ассоциациязыны «Чылды тергиин номнары» бг-российжи мрейини тнелдери-биле бо чылын Россияда 50 тергиин регион ндрлгелерини санынче кирген.

Слг чылдарда Тываны ном ндрер черини элээн каш тлевилелдери: Б. Будупту ийи дылда «Тыва чонну легер домактары болгаш тывызыктары», Г. Курбатскийни «Тыва тывызыктары», «Шериг тоолдары», «Тыва. Болуушкуннар, фактылар, чоннар» деп чурук альбому Кызыл шлге эрткен XI Ном фестивалыны тулган номнар дазызынче кирген.

Ном ндрер чер национал чогаал деткиир федералдыг программаны чогаадыкчы коллективи-биле ажылдап турар. Республиканы шлкчлерини болгаш прозачыларыны чогаалдары «Россия чоннарыны амгы литературазы» деп антологияны кезээнче кирген. «Тюрк болгаш моол чоннарны поэзия биле прозазы» деп чаа томну таныштырылгазын «Кызыл шл» ном фестивалынга эрттирген.

«Енисей Сибири» регионнар аразыны тлевилели Тываны, Хакасияны болгаш Красноярск крайны чогаалчыларын болгаш чурукчуларын каттыштырган. Олар альманахты кады ндрп турар. Дрт дугаар ндрлгени Тываны ном ндрер черини 95 чылынга тураскааткан.

«Эрткен 95 чыл дээрге улуг хуусаа-дыр. Амгы еде бергелерге торулбайн ажылдап, Тывага ном ндрлгезин сайзырадыр, чаа шагны байдалдарынга эптежип, чаа аргаларны ажыглаар сорук, кзел, кш-даа бисте бар деп бодаар мен. Биеэде турганындан ийи катап кызырылган улуг эвес коллектив чагыс демниг ажылдап, салган сорулгаларын чедип ап турары рнчг. Ылагыя номнарны утка-шынарын, даштыкы каасталгазын экижидер дээш, улуг кжениишкиннерни ндрп турар бис» – деп, Ном ндрер черни кол редактору, Тываны улусту чогаалчызы Николай Куулар демдеглээн.

Баштайгы еде крнени ном ндрер чери Тыва Арат Республиканы Эртем Комитедини составынга, оон 1933-1936 чылдарда Культура яамызынга дорт бактаап турган. 1936 чылда ТАР-ны Чогаал комитеди дээр чагыс аай ном ндрер албан чери тургустунган. Оо ажылын А. Чымба, оон О. Шыырап удуртуп турган, оларны чвлекчизи болур А. Пальмбах ажылды организастаарынга улуг дузазын чедирип келген. Чогаал комитедини аттары скерлип, агы-агы яамы-албан черлеринге чагыртып турза-турза, 1953 чылда амгы ады-биле адап эгелээн: Тываны ном ндрер чери.

2005 чылды июль 12-де ТР-ни Чазааны чарлыы-биле ном ндрер черге Тываны улусту чогаалчызы Ю.Ш. Кюнзегешти адын тывыскан. Ол 1951-1988 чылдарда ааа кол редакторлап ажылдап чораан, онзагай салым-чолдуг, тыва ном ндрлгезинге улуг лг-хуузун киирген чогаалчы.

Ном ндрер черни ндрген баштайгы номнары – «Бг делегейни пролетаржы уругларынга» (1930 ч., 3000 экз.), «Башкы Ленин» (1931 ч., 5000 экз.), «Тыва Арат Республиканы ндезин хоойлузу» (1932; 5000 экз.) болгаш ске-даа. Баштайгы национал редилге номнары: «Кадыны оруу», 1931 ч., тургузукчузу О. Танчай, «Сан бодалганы ному», 1931, 1933, 1934, 1935 чч., Горохов, М. Биче-оол, С. Танов, Ш. Лопсан-Самбуу болгаш оон-даа ске.

Уланчызы

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Тываны ном ндрер чери 95 чыл оюн демдеглеп эрттирген

Источник: Telegram-канал "TMG ТуваМедиаГрупп"

Топ

Лента новостей