Хураган, дтпе, хвээ, хенче, тогду…
Тыва дыл болгаш оон диалектеринде хой болгаш шкн ске малдан агылап адаарынга шээр мал деп термин ажыглаттынып турар.
Хой – адыр дуюглуг, аажок сырый дыдырышсымаар дктг, кегженир, кыс шээр мал.
Хураган – ылым чаш хураган – шара хураган – л-чаш хураган (тес-х.чугаазы) – хойну чаа трттнген чаш тл.
Дтпе – эрте чазын азы орай кзн трттнген хураган.
Хвээ – чудаагы (тес-х.) – чыргалыг трттнген дегели багай, арган хураган.
Хенче хураган – хенче хураан – кенче хураан (цэнг.) – кзн трттнген, ынчангаш кышты башкы айларында немей чемгерер хураган.
Тогду – немей трр (тес-х.) – тлеге (цэнг.) – бир дугаар трп турар хой.
Хунан хой – шрле хой (тес-х.) – кунан хой (цэнг.) – ийи харлыг хой.
Днен хой (цэнг.) – кыжаала хой (тес-х.) – ш харлыг хой.
Улуг хой – сояала хой (тес-х.) – дрт харлыг хой.
Чедишкен хой – чедишкен улуг хой (тес-х.) – чедишкен чоон хой (цэнг.) – беш харлыг хой.
Кырган хой (цэнг.) – чеди хардан р кыс хой.
Мал-маган. Тувинцы – скот – мясо. – Монография. – Ч.К. Ламажаа. Н.Д. Сувандии. Ч.Х. Санчай. Ш.Ю. Кужугет. Ш.Б. Майны. А.В. Монгуш. – Российский научный фонд. - Кызыл - 2023. – 83-84-к арыннар.
ТР-ни Национал архивини белеткээн чл