Араганы кырынга чам нер
Арага тыва кижини амыдыралынга хндткел болгаш езулал суксуну турган. Оо кол чылдагааны – ст. Араганы сттен бдрп турган, а стт тыва чон ыдык чемнерни дазызынче киирип, ст-биле холбашкан хоругларны ыяап-ла сагып чорааннар.
Тываларга бир онзагай чачыл турган. Чл дээрге, эр кижи 40 хар чедир арага ишпес, таакпы тыртпас чорааннар. Тыва кижи араганы хндткелди чеми деп санап чораанындан кайы хамаанчок эдере ишпес турган. Чгле бир-ийи дашканы амзаар. Арагага хоптактанмас, арага харамнанмас, арага ткпес, араганы чааскаан ишпес, араганы хемчээл чок ижерге, назы кыскалаар, эмин эрттир арагалаарга дембээрээр аарыг тыптыр деп хоруглуг члдер турган.
Арага ижип алган кижи ниитилелге болгаш зп орар салгалдарга улуг хоразын чедирип турар. Арага деп ажыг сугну хайындан, чгле ону ижип чоруур кижилер эвес, а оларны г-блелери, чоок улузу болгаш дргл-трелдери шупту трегделди крп чоруурлар. Шаптараазын, моондактарга таварышпайн, амыр-тайбы чурттаар деп бодаар болза, кижи брз арага ижерин шеглеткени дээре.
гбелеривистен дамчып келген чаагай чачылдарывысты сагып, арага ижиптер багай чаывыстан шеглеп, ёзу-чачылдарывысты сагып, кайгамчыктыг чараш, аас-кежиктиг, ршк долган амыдыралды эчизинге чедир эдилээлиер! зп орар чаптанчыг чараш салгалдарывыска легер болуулуар! Бисти мерген угаанныг гбелеривис: “Араганы кырынга чам нер” деп легер домакты анаа эвес чугаалап чорааннар.
Алган дз: 1) Хертек А. Кижини мз-бдж, сагыыр чамдык ужурлар // Башкы. - 1995. - №5 (17) - Ар. 92-93.
Видеобижидилгени Тыва ндезин культура тв белеткээн.